Aνάπτυξη επικοινωνίας του ενήλικα με το βρέφος (0-12 μηνών)

Πώς το κλάμα είναι η πρώτη μορφή επικοινωνίας του μωρού με το περιβάλλον του 

Το κλάμα είναι ο μοναδικός τρόπος επικοινωνίας του νεογνού με τη μητέρα του. Με το κλάμα το βρέφος στέλνει κάποιο μήνυμα με παραλήπτη το άτομο που το φροντίζει, το οποίο συνήθως σ’ αυτή την ευαίσθητη ηλικία είναι η μητέρα. Το μήνυμα αφορά κατάσταση του βρέφους που δεν του είναι καθόλου ευχάριστη όπως όταν πεινάει, πονάει, έχει λερωθεί, έχει κουραστεί στην ίδια θέση, κρυώνει ή ζεσταίνεται, ακόμη κι όταν έχει ανάγκη σωματικής επαφής (αγκαλιά).

Η μητέρα γρήγορα αποκτά την ικανότητα ώστε να κατανοεί για ποιο λόγο κλαίει το μωρό και να ανταποκρίνεται σε αυτό. Βέβαια κάποιες στιγμές δεν μπορεί η μητέρα να κατανοήσει το κλάμα διότι μπορεί να κλαίει χωρίς εμφανή λόγο. Ας μη ξεχνάμε πως το βρέφος έζησε για εννιά μήνες σε τελείως διαφορετικό περιβάλλον σε σχέση με αυτό που καλείται να προσαρμοστεί.

Ενώ το κλάμα για αρκετό καιρό φαίνεται να είναι ο μοναδικός τρόπος επικοινωνίας, εν τούτοις πολύ γρήγορα αρχίζει να επικοινωνεί και με άλλους τρόπους. Όταν το βρέφος ακούει τη φωνή της μητέρας αρχίζει και κουνάει τα χέρια και τα πόδια του, καθώς επίσης αλλάζει και η έκφραση του προσώπου του. Οι παραπάνω αντιδράσεις ανήκουν στην κατηγορία της μη λεκτικής επικοινωνίας. Αν και το νεογέννητο δεν έχει αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο των μυών των ματιών του παρ' όλα αυτά η έκφραση του προσώπου αρκεί για να επικοινωνήσει με τη μητέρα του και να της δείξει ότι αναγνωρίζει τη φωνή της και ότι την έχει συνδυάσει με τη φροντίδα, την αγάπη, την ασφάλεια και τη στοργή που του παρέχει. Άλλωστε το βρέφος σε αυτή τη φάση της ζωής του δεν χρειάζεται τίποτε παραπάνω από αυτά.

Περίπου στην ηλικία των τριών μηνών απολαμβάνουν από κοινού την απλή επαφή. Την επαφή πρόσωπο με πρόσωπο που ικανοποιεί και τις δυο πλευρές. Η επαφή αυτή είναι πάρα πολύ σημαντική κυρίως για τους ενήλικες. Περίπου σε αυτήν την ηλικία (2-4 μηνών) αρχίζουν και μια άλλου είδους επικοινωνία, με διαφορετικούς τρόπους: με ήχους (ψέλλισμα) και χαμόγελα. Όταν ο ενήλικας ανταποκρίνεται στους ήχους του βρέφους και του απαντάει αλλά και του μαθαίνει καινούριος ήχους, το βρέφος αρχίζει να κατανοεί την επικοινωνία πριν ακόμη αρχίσει να μιλάει. Καθώς μεγαλώνουν και φτάνουν στην ηλικία των 6 μηνών αρχίζουν και αναπαράγουν πιο πολλούς ήχους.

Τους αρέσει πάρα πολύ να αναπαράγουν ήχους που ακούν από τους ενήλικες καθώς και να παίζουν «φωνητικά παιχνίδια» μόνα τους βγάζοντας διάφορους ήχους. Παράλληλα ανακαλύπτουν το πλούτο των ήχων που μπορούν να παράγουν με τη γλώσσα, τα δόντια, τον ουρανίσκο και τις φωνητικές χορδές. Καλό θα είναι να μιλούν στα βρέφη οι ενήλικες, να ονομάζουν τα αντικείμενα με τα οποία έρχεται σε επαφή καθώς και να τους διαβάζουν και να ακούνε μουσική. Όταν τα βρέφη προσπαθούν να «επικοινωνήσουν» με τον δικό τους τρόπο χρειάζονται την απαραίτητη προσοχή και ενδιαφέρον από τη μεριά τον ενηλίκων.

Διαβάστε ακόμη: Οι αγαπημένες πρώτες στιγμές με το μωρό σας

Μέχρι την ηλικία του όγδοου μήνα ο ενήλικας είναι αυτός που παίζει καθοριστικό ρόλο στην επικοινωνία. Ο ενήλικας είναι που πρέπει να μεταφράσει το κλάμα και τις κινήσεις του βρέφους, να διατηρήσει τον «διάλογο». Από κει και έπειτα, μετά τον όγδοο με ένατο μήνα, αρχίζει μια άλλη επικοινωνία. Αρχίζει πλέον η ομιλία του βρέφους με τις δικές του λέξεις και γκριμάτσες και η επικοινωνία γίνετε πιο εύκολη. Για παράδειγμα όταν δεν του αρέσει ένα φαγητό κάνει γκριμάτσα άρνησης, σπρώχνει το φαγητό ή όταν του ζητήσουμε να κάνει αντίο σηκώνει το χεράκι και κάνει την κίνηση. Ακόμη, όταν χαίρεται για κάτι και είναι ευχαριστημένο το εκδηλώνει με γέλιο.

Στον ένατο μήνα το παιδί είναι σε θέση να παίζει παιχνιδάκια όπως κούκου-τσα και παλαμάκια και άλλα τέτοιου τύπου παιχνιδάκια. Ακόμη σε αυτή την ηλικία μπορούν να δώσουν κάτι που έχουν στα χεράκια τους όταν αυτό τους ζητηθεί. Επίσης αναγνωρίζουν το όνομα κάποιων ανθρώπων και αναγνωρίζουν αντικείμενα που έρχονται σε επαφή καθημερινά. Για παράδειγμα αν το ρωτήσεις που είναι το μπουκάλι θα στραφεί προς εκείνη την κατεύθυνση που βρίσκεται. Τέλος είναι η περίοδος όπου αναγνωρίζουν το όχι και όταν το απευθύνεται σε αυτό δυσανασχετούν πολλές φορές. Σταδιακά αρχίζει να αντιλαμβάνεται και άλλες λεξούλες όπως «φάε», «άφησε» κ.α.

Περίπου στην ηλικία των 10 μηνών λένε κάποιες εκφράσεις, με τον δικό τους τρόπο, ώστε να εκφράσουν μια επιθυμία τους. Για παράδειγμα όταν θέλει η Κατερίνα το νερό της λέει «νο».

Διαβάστε ακόμη: Είκοσι τροφές για τον πρώτο χρόνο του μωρού

Όταν φτάσει τους 12 μήνες το βρέφος είναι σε θέση να κατανοήσει μέχρι και 10 εντολές, όπως «κάνε μια αγκαλίτσα» κ.ά., αρχίζει να προφέρει με τον δικό του τρόπο περισσότερες λέξεις που γίνονται κατανοητές. Από αυτή την ηλικία και έπειτα αρχίζει το λεξιλόγιό του να αλλάζει, φτάνοντας στην ηλικία των 2 ετών όπου η επικοινωνία μπορεί να γίνει πιο εύκολη.

ΜΑΡΙΑ ΓΚΙΟΥΜΠΡΕΤΖΗ
ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΟΚΟΜΟΣ